برای مثال نشان میدهد که در آفریقا موفقیت بودسوانا در دستیابی به رشد پایدار درتقابل شدید با شکست نسبی نیجریه قرار دارد. نابرابریهای درآمدی گستردهای میان کشورها، و میان فقیرترینها و ثروتمندترینهای یک کشور وجود دارد. قطعاً نمیتوانستند هرکدام بیش از بیست و حتی شاید یک میخ در روز تولید کنند». بااینحال، امروزه در اغلب کشورها سرمایهداری و دموکراسی همزیستی دارند و هریک از این نظامها نحوهی کارکرد دیگری را تحت تأثیر قرار میدهد. بعضی چیزها را میتوانستید خودتان بسازید؛ برخی دیگر نیز همان اطراف محل ساخته میشدند و شما از بازار دهکده میخریدید. هر دو باید خودکفا باشند، و دقیقاً همانچیزی را که تولید میکنند مصرفکنند، بهطوریکه هر دو برای زندهماندن ناچارند هردو کالا را تولید کنند. همانطور که از نام آن برمیآید، هدف دستیابی به توازن (برابری) در قدرت خرید واقعی است. میانگین درآمد در گروه دوم (پنج هزار و دویست و پنجاه دلار)، نسبت به گروه اول (که پیش از افزایش درآمدها پنج هزار دلار بوده) بالاتر است. همانطور که در شکل ۱.۱۰ میبینید آلمان غربی در سال ۱۹۵۰ از موقعیت مطلوبتری نسبت به آلمان شرقی شروع کردهاست.
اول اینکه دارایی ثروتمندان نسبت به فقرا، بسیار بیشتر است. متوسط درآمد در نروژ ۱۹ برابر بیشتر از متوسط درآمد در نیجریه است. اما چنین تعداد زیادی از میخ تنها در صورتی میتواند خریدار داشته باشد که در جایی دور از محل تولیدشان فروخته شوند. اما میتوانستید به واژهی «تعاون» (همیاری) هم برسید. اسمیت بهطورخاص انحصاراتی را هدف میگیرد که تحت حمایت دولتها قرار دارند، مثل کمپانی هند شرقی که نهتنها کنترل تجارت میان هند و بریتانیا بلکه مدیریت عمدهی مستعمرات بریتانیا در هندوستان را هم در دست داشت. دموکراسی هم مثل سرمایهداری، در اشکال متفاوتی ظهور میکند. جی.دی.پی را درآمد ناخالص داخلی هم مینامند. از آنجا، اخبار توسط یک گروه تقویتی از سوارکاران بر پشت اسب موسوم به پونی اکسپرس (Pony Express) که حدفاصل آنجا تا فورت چرچیل در نوادا یعنی ۱۲۶۰ مایل (یا ۲۰۳۰ کیلومتر) را پوشش میدادند، منتقل و سپس از آنجا با تلگراف به کالیفرنیا مخابره شد. یک منحنی مقعر مایل به بالا در یک نمودار مقیاس مدرج به این معناست که نرخ رشد هر سال کاهش مییابد. حق استفاده از زمین، از طریق اجماع میان اعضای یک گروه و یا توسط یک رئیس، به خانوادهها اعطا میشد البته بیآنکه آن خانواده حق فروش آن موقعیت (ارضی) را داشته باشد.
در بخش بعدی خواهیم دید که چگونه این عامل هم میتوانسته سبب بالا رفتن بهرهوری نیروی کار و استانداردهای زندگی باشد. اگر آمار بروز شده را میخواهید وبسایت نومبئو مقایسه هزینههای زندگی را نشان میدهد. این تفاوتهای موجود حتی در میان دموکراسیها، بخشی از این مسأله را توضیح میدهند که چرا اهمیت دولت در اقتصاد سرمایهداری تااینحد درمیان ملتها متفاوت است. سرانه جی.دی.پی در اقتصادها تا قبل از صنعتیشدن رشدِ صفر یا نزدیک به صفر دارند و پس از آن با نرخِ فزآیندهای شروع به رشد میکنند. کشورهایی که اوجگیری اقتصادیشان صد یا صد و اندی سال پیش بوده – بریتانیا، ژاپن، ایتالیا – حالا ثروتمنداند. در این فصل اینگونه نتیجه گیری می شود که اقتصاد ایالات متحده آمریکا دچار کمبود تجارت جدی است و موقعیت دلار آمریکا، از سوی واحد پول چین (یوان) در معرض تهدید می باشد. حداقل به مدت چند دهه، یوان نمی توان جایگزین دلار آمریکا بعنوان واحد پول جهانی شود. بهاین ترتیب، وقتی همهچیز را در قالب این واحد مشترک یعنی قالب پولی یا اسمی داشته باشیم، آنگاه امکان جمع آنها را خواهیم داشت.
وقایع برنامه علمی-تخیلی موسوم به استار ترِک (Star Trek) در سال ۲۲۶۴ میگذرد، یعنی زمانی که انسانها دوشادوش دوستان فضاییشان و بهکمک کامپیوترهای هوشمند و پیشرانههای سریعتر-از-نور و شبیهسازهایی که غذا و داروی دلخواه فرد را به درخواست او تولید میکنند، در سرتاسر کهکشان از این سو به آن سو میروند. این گذار ناگهانی و یکباره از یک اقتصاد مشخصاً غیر-سرمایهداری به یک نظام سرمایهداری چیزی است که اغلب تحت عنوان «شوکدرمانی» از آن یاد میشود. انقلاب تکنولوژیک بیوقفه، یک جهان بههممتصل بوجود آورده است. تغییرات تکنولوژیک تحولساز همچنان درحال رخدادناند. زیرا پیامدهای احتمالی گرمایش جهانی همه جا به چشم میخورند: ذوبشدن کوههای یخ قطبی، بالاآمدن سطح آب دریاها که میتواند مناطق ساحلی بزرگی را به زیر آب ببرد، و تغییرات بالقوه در آبوهوا و الگوهای بارشی که میتواند مناطق تأمینکنندهی غذای جهان را نابود کند. تغییرات آبوهوایی تغییراتی جهانی است. شکل ۱.۶الف دی اکسید کربن در جو زمین (از ۱۰۱۰ تا ۲۰۱۰) و انتشار جهانی کربن حاصل از مصرف سوختهای فسیلی (۱۷۵۰ تا ۲۰۱۰). «فقیرترین انسان هم میتواند از همان کلبهی خویش همهی قدرت سلطان را به مبارزه بطلبد. در ژاپن و کره جنوبی هم مالیاتها و انتقالات نقدی دولتی، نابرابری در درآمد قابلاستفاده را کاهش میدهند، اما با اندازهای بسیاربسیار کوچکتر.
یک خط مستقیم مایل به بالا در یک نمودار مقیاس خطی به این معناست که سرانه جی.دی.پی هر سال با یک و همین میزان افزایش یافته است. در شرایطی که ما جزئی از یک گروه از مردم (مثلاً یک ملت یا یک گروه قومی) محسوب میشویم، آیا میانگین درآمد قابلاستفاده، معیار خوبی برای سنجش میزان رفاه آن گروه هم هست؟ در برخی دموکراسیها، درخصوص شیوههای مختلف تأثیرگذاری افراد بواسطهی کمکهای مالی بر انتخابات یا خطمشیهای عمومی، محدودیتهای سفتوسختی وجود دارد؛ اما در برخی دیگر، پولهای خصوصی، ازطریق کمک به کمپینهای انتخاباتی، لابیکردن، و حتی کمکهای نامشروعی ازقبیل رشوه، تأثیر زیادی دارند. شیوههای دیگری هم وجود دارند، مثل غارت، هدیه یا فرمان دولتی. آمیزهی شکستهای سه نهاد اصلی سرمایهداری بدین معناست که افراد و گروهها عمدتا نفع بیشتری میبرند که زمان و منابعشان را به لابی کردن و فعالیت مجرمانه و دیگر شیوههای تغییر مسیر توزیع درآمد به نفع خویش صرف کنند. در حلقه میانی، بخش اعظم تولید یا بدست افراد (مثلاً کفاش و آهنگر) انجام میشود و یا درقالب خانواده (مثلاً درقالب یک مرزعه). یک بازار غیرقانونی یا قاچاق همچنان، بهمعنای اقتصادی آن، یک بازار است. این بهایندلیل است که تخصصیشدن در تولید یک کالای واحد جمع کل هر کالای تولیدشده را بالا برده است، از ۸۰۰ با ۱۰۰۰ سیب و از ۴۴ به ۵۰ تن گندم.
اما آیا این راه درستی برای سنجش استاندارهای زندگی یا رفاه آنها است؟ در ۱۸ مارس ۱۹۶۸ سناتور رابرت کندی سخنرانی مشهوری داشت که در آن «انباشت صرف کالاهای مادی» در جامعه آمریکا را به چالش میکشد و میپرسد چرا در میان بسیاری چیزها، آلودگی هوا، تبلیغات سیگار و یا زندانها در سنجش استانداردهای زندگی آمریکا حساب میشوند، اما بهداشت، آموزش یا وفاداری به کشور به حساب نمیآیند. تمرین ۱.۵ چند درجه سردتر یا گرمتر چه مقدار تفاوت ایجاد میکند؟ همانطور که آدام اسمیت هشدار دادهاست دولتها با ایجاد انحصاراتی از قبیل کمپانی هند شرقی درواقع رقابت را بیمعنا میکنند. حتی تا سالهای ۱۸۰۰ کماکان تکنیکهای سنتی دستی، و استفاده از مهارتهایی که نسل به نسل انتقال یافته بودند، همچنان در اغلب فرآیندهای تولیدی مورد استفاده بودند. ژاپن حتی از آلمان شرقی هم نقطهی شروعِ پایینتری داشته است و بااینحال تا سال ۱۹۹۰ توانسته خود را به آلمان غربی برساند.
این برآوردها در کنار برآوردهای مورخان اقتصادی، به ما اجازه میدهند تا چارتهایی شبیه ۱.۱الف را ترسیم کنیم، و استانداردهای زندگی را در میان کشورها و در برهههای زمانی مختلف مقایسه کنیم، و ببینیم که آیا شکاف میان کشورهای ثروتمند و فقیر در طول زمان کمتر یا زیادتر شدهاست. 2. تفاوتهای میان کشورها و تفاوتهایی را که در طول زمان مشاهده میکنید، توصیف کنید. یکی از دلایلی که سرمایهداری به فرمهای مختلفی ظاهر میشود، این است که در طول تاریخ و امروزه، نظامهای سرمایهداری همبود نظامهای سیاسی متعددی بودهاند. خیلی از فصلها یک بخش انیشتین دارند. این خانواده مرفهتر از همسایگانش خواهد بود؛ اما اگر مرزعهی خانوادگی را به یک بنگاه اقتصادی تبدیل و افراد دیگری را برای کار در آن استخدام نکند، گسترش آن محدود خواهد بود. برای مثال ایجاد نور توسط یک مشعل، برای تولید ۱۷ لومن-ساعت حدود یک ساعت کار میبرد، اما چراغهای با سوخت چربی حیوانی با همین میزان کار، حدود ۲۰ لومن-ساعت روشنایی تولید میکردند.
بنگاههای اقتصادی در دست کسانی قرار دارند و مدیریت میشوند که صرفا به خاطر پیوندشان با دولت یا امتیاز محل تولد پا برجا ماندهاند: تاحدی به دلیل همین شکستها، بنگاههای اقتصادی در دست کسانی قرار دارند و مدیریت میشوند که صرفا به خاطر پیوندشان با دولت یا امتیاز محل تولد پا برجا ماندهاند و نه به خاطر انگیزهای که برای ارائهی کالاها و خدمات باکیفیت و با یک قیمت رقابتی دارند. کسانی که تلفن روی میز شما را تولید کردهاند، شما را نمیشناختهاند و توجهی به شما نداشتهاند؛ آنها تولیدش کردهاند و نه شما چراکه آنها در تولید تلفن مهارت بیشتری از شما دارند، و شما نهایتاً تلفن را در دست دارید زیرا پولش را به آنها میپردازید، و به آنها اجازه میدهید کالاهای موردنیاز خودشان را بخرند، کالاهایی که آنها هم توسط کسانی تولید شدهاند که بهکلی غریبهاند. همچنین اقتصادهای سرمایهداری ازجهت وزن کالاهای سرمایهای مورداستفاده در تولید هم با اقتصادهای پیشین تفاوت دارند. بنگاه اقتصادی، جدیدترین مولفه سازنده اقتصاد سرمایهداری است. اما وقتی همین مالک با یک مشتری بالقوه تعامل میکند، درواقع صرفاً یک شخصی محسوب میشود که تلاش میکند در رقابت با دیگر بنگاههای اقتصادی، فروش داشته باشد. تولید کالاها و خدمات در دل خانوارها هم صورت میگیرد، اگرچه برخلاف بنگاههای اقتصادی، خانوادهها احتمالاً خروجیشان را در بازار نمیفروشند.
در همهی حوزهها محققان تلاش میکنند تا دامنهی اموری را که بر آن توافق ندارند با استفاده از فاکتها کمتر و کمتر کنند. خلاصه این وضعیت را در جدول شکل ۱.۹الف ببینید. سقوط نسبی آمریکا از قدرت اقتصادی جهانی در این آمار کاملا محسوس و آشکار است. در بسیاری از مناطق، این دو از مدتها پیش از ظهور سرمایهداری نهادهای مهمی محسوب میشدهاند. تکنولوژیهای جدید مهمی در نساجی، انرژی و حمل و نقل ظهور کردهاست. در اینجا نرخ رشد ثابت است. تفاوت در عملکردِ آلمان شرقی و غربی ثابت میکند که سرمایهداری همیشه رشدِ اقتصادی سریع را تقویت میکند درحالیکه برنامهریزی مرکزی دستورالعملِ ریاضت است. نسخه کامل سخنرانی را در اینجا بخوانید یا نسخه صوتی کامل آن را گوش دهید. یک بنگاه اقتصادی موفق ممکن است تنها در عرض چند سال، از یک بنگاه اقتصادی با کارکنانی معدود به یک کمپانی جهانی با صدها هزار مشتری و هزاران کارمند بدل شود. اجازه بدهید این را با یک مزرعهی خانوادگی موفق مقایسه کنیم. آدام اسمیت (۱۷۲۳ تا ۱۷۹۰) را بسیاری بنیانگذار اقتصاد مدرن میدانند. یکی از تحولاتی که در روزگار آدام اسمیت درحال وقوع بود اما از آن زمان به بعد شتاب گرفته، تخصصیشدن در تولید کالاها و خدمات است. در ژاپن، قسمت خمیده چوب هاکی معلومتر و برجستهتر است و از حوالی ۱۸۷۰ آغاز میشود.
بهطوریکه pi قیمت کالای i ، و qi تعداد کالای i است، و ∑ مجموع قیمت در تعداد برای کلیه کالاها و خدمات مورد محاسبه است. حالا تصور کنید که سال ۱۷۷۶ است، همان سالی که آدام اسمیت ثروت ملل را مینوشت. تصور کنید که قیمتهای بازار بهگونهای بود که ۳۵ سیب را میشد در ازای یک تن گندم خریداری کرد. شما میتوانید این نمودار تعاملی را ببینید و صفحه دادهها که برای ایجاد شکل ۱.۲ استفاده کردیم دانلود کنید. آمریکا از نظر تولید قطعا ضعیف تر شده اما هنوز هم با موفقیت از بخش مازاد اقتصادی (ارزش مازاد) ایجاد شده در کشورهای در حال توسعه از طریق فعالیت شرکت های چند ملیتی خود وهژمونی آن با توجه به معماری مالی جهان از عهده آن برآمده است. این مطالعه همچنین به گسترش اقتصاد چین و اهمیت توسعه تدریجی سیستم چند ارزی با هدف کاهش تراز فزاینده کسری پرداخت ها با فشار بر یک ارز ذخیره ارزی واحد، می پردازد. برای مشاهده این مساله، یک نرخ رشد ۱۰۰ درصدی که بهمعنای دوبرابرشدن سطح درآمدی است را درنظر بگیرید. در مورد روشنایی، انقلاب بیوقفهی تکنولوژیک برای ما نور بیشتر در ازای گرمای کمتر را به ارمغان آورده که این در محافظت از منابع طبیعی – از چوب هیزمی گرفته تا سوختهای فسیلی – که در تولید گرما بکار میروند، موثر بودهاست.
چین معاصر هم درعین اینکه نسخهای از نظام اقتصادی سرمایهداری دارد اما نظام حکومتی آن طبق تعریف ما دموکراسی نیست. گرتا در تولید گندم مزیت نسبی دارد. اما برای نوادگان یک دهقان حوالی سال ۱۲۵۰ آیندهای به سبک استار ترِک در کار نبود. دیدهایم که نهادهای مرتبط با سرمایهداری این قابلیت را دارند که مردمان را مرفهتر کنند، که این کار را از طریق فراهم کردن فرصتهایی برای تخصصیشدن و بهمیانآوردن تکنولوژیهای جدید انجام میدهند، و همچنین دیدهایم که انقلاب بیقفهی تکنولوژیک مقارن با ظهور سرمایهداری بوده است. بنگاه اقتصادی تحلیل میرود و کسانی که در آن کار میکنند شغلشان را از دست میدهند. او در ادامه یک کارخانهی میخسازی را توصیف میکند که در آن تخصصیشدن وظایف در میان کارگران،سطحی از بهرهوری – تعداد میخ تولیدشده در روز – را رقم زده است که بنظرش خارقالعاده میرسید. بازار یک چیز خارقالعاده را نشان میدهد: همهی تولیدکنندگان میتوانند با تخصصیشدن و دادوستد کالاها سود ببرند، حتی زمانی که این بدان معنا باشد که یک تولیدکننده در کالایی تخصصی میشود که تولیدکنندهی دیگری میتواند آن را با هزینه کمتری تولید کند. میتوانیم ببینیم که سرمایهداری در همان زمانی، یا درست قبل از آن زمانی ظهور کرد که هم انقلاب صنعتی و هم خیز روبهبالای چوب هاکی هم پیدا شدند.
همانطور که در فصل ۲ هم خواهید دید، اقتصاددانان و مورخان دربارهی این سوال که «علل انقلاب صنعتی چه بودند؟ اگرچه سرعت سقوط کند بوده و ممکن است خطرات جبران ناپذیری هم برای دنیا به همراه داشته باشد. اما ثروتمندترین کشورهای سال ۱۹۸۰ (سبز تیره) کماکان در سال ۲۰۱۴ هم در رتبههای نزدیک به اول قرار دارند. در کشورهای با درآمد متوسط نیز گام بلندی در قسمت عقب نمودار برداشته شدهاست: درآمد ثروتمندترین ۱۰ درصد حالا نسبت به باقی جمعیت بالا رفته است. ثروتمندترین کشورها (با رنگ سبز تیره) سوئیس، فنلاند و سپس ایالات متحده آمریکا بودهاند. این فصل به تحلیل انتقادی عملکرد اقتصاد ایالات متحده و همچنین نقشی که دلار آمریکا در پرداخت بین المللی و پول ذخیره ایفا کرده، خواهد پرداخت. با توجه به تسلط مالی ایالات متحده آمریکا، مسئله مهم تداوم دلار به عنوان پول رایج است که در حال حاضر با ظهور کشور چین تهدید می شود. فصل حاضر روش شناختی اصلی را دنبال می کند که شامل روش های تحلیلی، توصیفی و مقایسه ای است. گرتا تصمیم میگیرد ۴۰ درصد از زمانش را به تولید سیب و الباقی را به تولید گندم اختصاص دهد.
ما میخواهیم گزارههایی عّلی در علم اقتصاد بسازیم – بااین هدف که بفهمیم امور چگونه اتفاق میافتند، و یا شیوههایی وضع کنیم برای تغییر دادن چیزی که مجموعاً باعث بهتر سایت atlasmarketing کارکردن اقتصاد شود. اما برخی از چیزهایی که به آنها ارزش میدهیم دارایی خصوصی محسوب نمیشوند: مثلاً هوایی که تنفس میکنیم یا دانشی که بکار میبریم را نمیتوان تملک کرد یا خرید و فروخت. رابطه میان اقتصاد و محیط آنطور که در شکل ۱.۵ نشان داده شده، یک رابطه دوسویه است: ما منابع طبیعی را در تولید بکار میگیریم و این بهنوبهی خود بر محیطی که در آن زندگی میکنیم و ظرفیت این محیط برای پوشش دادن تولید آینده تأثیر میگذارد. مقایسه میان آلمان غربی و شرقی نشان میدهد که یکی از دلایلی که برنامهریزی مرکزی بهعنوان یک نظام اقتصادی کنار گذاشته میشود، شکست آن در ربع آخر قرن بیست در بهبود استانداردهای زندگی همسنگ یا برخی اقتصادهای سرمایهداری بوده است. هیچ کشوری نبود که تا پیش از پایان قرن نوزدهم، غالب بزرگسالان مجاز به رأیدادن باشند (و نیوزیلند اولین کشور بود). بهنظر شما یک شکل «آسمانخراشی» مانند شکل ۱.۲ در زمان ابن بطوطه (اوایل تا اواسط قرن چهاردهم) چه ویژگیهایی میداشت؟ چه این داستانها بنظر ما احمقانه بیایند یا الهامبخش، بههرحال اغلب ما در حالت خوشبینانه از این تصور که آینده بکلی متفاوت از امروز خواهد بود، لذت میبریم: آیندهای که پیشرفت تکنولوژیک آن را بهلحاظ اخلاقی، اجتماعی و مادی متحول کردهاست.
در بخش ۱۹ خواهیم دید که در سوئد و دانمارک، نابرابری در درآمد قابلاستفاده (براساس یکی از رایجترین سنجهها)، تنها نصف سطح نابرابری درآمدی قبل از پرداخت مالیاتها و وصول نقلوانتقالات نقدی است. این نظامی است که برای مثال در اتحاد جماهیر شوروی، در آلمان شرقی و در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی تا قبل از فروپاشی سلطهی حزب کمونیست در اوایل دههی ۱۹۹۰ وجود داشت. بازارها، مالکیت خصوصی و بنگاههای اقتصادی همگی مشمول تنظیمات ناشی از قوانین و خطمشیها هستند. درطول تاریخ بشری، دامنهی مالکیت خصوصی متنوع بوده است. شکل ۱.۱الف براحتی امکان مقایسه سطوح جی.دی.پی سرانه در سطح یک کشور و در دورههای مختلف تاریخ را فراهم میکند. اما آیا میتوانیم نتیجه بگیریم که سرمایهداری علت خیز روبهبالای چوب هاکی تاریخ بودهاست؟ اما مردم تخصصی نمیشوند مگر اینکه راهی برای اکتساب دیگر کالاهای مورد نیازشان پیدا کنند. با این معیار، مردم انگلستان بهطور میانگین شش برابر ثروتمندتر از مردم هندوستان هستند. مردم درآمد خود را با تولید و فروش کالا و خدمات بهدست میآورند. عصر جدید با خود ایدههای جدید، اکتشافات، روشها و دستگاههای جدید آورد و ایدهها و ابزارهای کهنه را منسوخ کرد. حالا چه زمان و کشوری را برای تولد انتخاب میکنید؟
از کدام شکل استفاده کردید و چرا؟ است و استفاده از آنها میتواندبرای غیر-دانشجویان ممنوع باشد. برخی از عناصر سیستم بومشناختی ازقبیل هوا، آب، خاک، و آبوهوا، بهشکلی ریشهایتر از هر زمان دیگر، بهدست انسان زیرورو شدهاند. بنابراین مبادله بهچشم هر دو طرف سودآور میباشد. 13. Dolores Augustine. 2013. ‘Innovation and Ideology: Werner Hartmann and the Failure of the East German Electronics Industry’. 12. János Kornai. 2013. Dynamism, Rivalry, and the Surplus Economy: Two Essays on the Nature of Capitalism. 3. Jennifer Robison. 2011. ‘Happiness Is Love – and $75,000’. 2010. ‘Global, Regional and National Fossil-Fuel CO2 Emissions’. Proceedings of the National Academy of Sciences 105 (36): pp. 1 November. Conference Board, The. 6. Smith, Adam. 1759. The Theory of Moral Sentiments. Stephen Broadberry. 2013. Accounting for the great divergence. نمودار تعاملی اینجا برای دانلود در دسترس است. جی.دی.پی سرانه یونان در سال ۲۰۱۲ برابر با ۲۲٫۴۹۴ و در سال ۲۰۱۳ معادل ۲۱٫۹۶۶ دلار بودهاست. سرانه جی.دی.پی به اندازه ۵۲۸ دلار کاهش یافتهاست. او در اسکاتلند و توسط مادری بیوه بزرگ میشود و برای تحصیل فلسفه ابتدا به دانشگاه گلاسکو و سپس به آکسفورد میرود و از همان آکسفورد است که مینویسد: «اغلب استادان …