در پاسخ باید گفت که طرح فروش اوراق ریالی سلف نفتی که عملاً فروشی قطعی است و تحویل آن دو ساله خواهد بود دو ویژگی مهم دارد؛ اول آن که تا اندازه ای می تواند انتظارات تورمی را کنترل و مدیریت کند و از آن مهمتر این طرح نسبت به اوراق قرضه کم هزینهتر و قابل مدیریتتر است، آن هم در شرایطی که این طرح همزمان سود بیشتری نیز برای دارنده این اوراق دارد، اما این ویژگی های مثبت زمانی کارایی خود را نشان می دهد که با کاهش آثار مخرب احتمالی دولت بر نرخ سود و بازار سرمایه همراه باشد. پیشنهاد دولت این است که در قالب این قرارداد 200 میلیون بشکه نفت را برای دوره یک تا 2 ساله به فروش رسد. البته با وجود این نکات من هم تا اندازه ای موافقم که باید کاهش زمان سررسید تحویل نفت از دو سال به دورههای کوتاه مدت تر و توزیع عرضه در دورههای منظم در دستور کار قرار گیرد تا شائبه مقروض شدن دولت آتی هم رفع شود. اگرچه بسیاری از مشکلات اشتغال در پی اجرای موارد فوق برطرف میشود اما نکات مهم دیگری نیز در این بخش وجود دارد.
مهمترین چالشهای اقتصادی ایران کدامند؟ تا جاییکه تاریخ اقتصادی نشان میدهد از زمان اوج یکباره قیمت نفت، درآمد سرشار ارزی روانه بودجه داخلی و از طریق تسعیر، تورم ساختاری خودساخته موسوم به تب هلندی در کشور تزریق شده است؛ تورمی ناشی از افرایش پایه پولی که موجب شکل گیری طبقه ذینفعان در حین ایجاد درآمد حق الضرب برای دولت از یکسو و ذوب شدن دایمی قدرت خرید طبقه متوسط و فقیر شده از سوی دیگر شده است. البته که ایجاد تقاضای واقعی برای رونق و توسعه بازار نفت و میعانات در بورس انرژی از طریق الزام پالایشگاههای داخلی به تامین خوراک از این طریق و تقویت توان برنامه ریزی بخش خصوصی برای خوراک و در نتیجه افزایش ظرفیت تولید این بخش در آینده به عنوان اهداف بلندمدت این طرح باید به موازات تامین کسری بودجه و کنترل نقدینگی به عنوان اهداف کوتاه مدت آن مد نظر باشد. لذا نمی توان به احتمال مقروض شدن دولت پیش رو و یا آینده فروشی که اتفاقا برخی با نیت سوء به دنبال ترویج آن در فضای رسانه ای و افکار عمومی هستند، از پیگیری برخی اقدامات برای کاهش فشار اقتصادی جامعه و همچنین کنترل نقدینگی خودداری کرد.
7-ممکن است برخی این شیوه استدلال را اساساً در چارچوب مدل بهینه سازی ریاضیاتی مورد استفاده نیوکلاسیکها بدانند، اما میپرسم آیا به شیوه اقتصاد اتریشی میتوانید راه حل سایت atlasmarketing بیان کنید؟ این متخصص در حوزه اقتصاد و رسانه مهمترین مشکلات اقتصادی ایران را تورم، بیکاری و مسکن برمی شمارد و برای حل هر یک راهکارهایی ارائه می کند که در ارتباط با مشکل بخش مسکن بر 12 راهکار تأکید دارد. در این رابطه قرار است یکشنبه پیش رو 529 هزار 312 بشکه نفت خام سنگین ایران در بورس انرژی عرضه شود. در این راستا و طبق اخبار قرار است که نخستین مرحله از فروش اوراق سلف نفتی یکشنبه پیش رو (۲۶ مرداد) در تالار بورس انرژی آغاز شود که سررسید قرارداد به ۲۶ مرداد ۱۴۰۱ باز می گردد؟ در این راستا دولت در جلسه سران قوا پیشنهاد داده با استفاده از قرارداد اوراق سلف موازی اقدام به پیش فروش نفت کند.
چنانی که عنوان شده دولت در جلسه سران قوا پیشنهاد داده با استفاده از قرارداد اوراق سلف موازی اقدام به پیش فروش نفت کند. گمانه زنی ها زمانی جدیتر شد که اوراق سلف نفتی دو ساله بوده و سر رسید قرارداد 26 مرداد 1401 است. دیپلماسی ایرانی – در جلسه هیات دولت چهارشنبه دو هفته پیش بود که حسن روحانی، رئیس جمهور عنوان داشت: در جلسه سران قوا تصمیمات و نتایج مهمی گرفته شد که پس از به نتیجه رسیدن و موافقت مقام معظم رهبری اعلام می شود که گشایشی اقتصادی در کشور به وجود می آید و بیتردید دست دولت مقداری باز میشود؛ طرحی که به نظر می رسد به فروش اوراق سلف ریال نفتی در بورس انرژی باز می گردد. از طرف دیگر اساساً با توجه به مجموعه شرایطی که برای فروش اوراق نفتی در بورس انرژی وجود دارد و قرار است از یکشنبه هفته پیش رو در دستور کار قرار گیرد عملاً نمیتوان با قطعیت از مقروض شدن دولت پیش رو و یا آینده فروشی توسط دولت کنونی سخن گفت.
با این سیاست دولت در شرایط کنونی بخشی از نفت صادراتی را به خریداران پیش فروش می کند و یک تا دو سال آینده نفت تعهد داده شده را به آنان تحویل می دهد. البته مجلس انتظار دارد که تغییر رویکرد طرح دولت از تامین مالی صرف به فروش واقعی و فیزیکی نفت هم محقق شود. آنچه گفتید بیشتر معطوف به نگاه کیفی و کلی بود، آیا میتوان مشکلات اقتصادی کشور را درچارچوب کمی و بخشخهای اقتصادی در نگاه خرد و کلان نیز تحلیل و راه حل داد؟ به طور مشخص باید گفت متغیرهای اقتصادی در مسیر تعادل یا بی ثباتی، بیش از هرچیز تابعی از نوع نگاه و پارادایم اقتصادی حاکم بر جامعه باشد. اما فارغ از نگاه مخالفان و موافقان این طرح اساساً این پیشنهاد دولت تا چه اندازه میتواند باعث تعدیل چالش ها و مشکلات اقتصادی و معیشتی کشور و به خصوص مسئله کنترل نقدینگی شود؟ ولی این طرح تا چه اندازه کسری بودجه دولت را آن هم در شرایطی که کشور، هم با چالش های ناشی از شیوع ویروس کرونا مواجه است و هم با تحریمهای ایالات متحده آمریکا دست و پنجه نرم میکند، تامین خواهد کرد.
این منحنی جدید مبتنی بر انتشار آهستۀ اطلاعات در میان جمعیت تعیینکنندۀ قیمت بود. نکته بسیار مهمی که در این میان نباید فراموش کرد که به وضعیت بسیار حساس و پر ریسک بازار سرمایه باز می گردد. بله در این چارچوب نیز میتوان مشکلات اقتصادی کشور را بررسی کرد. جمع بندی نتایج حاصل از اقدامات الزامی مذکور موجب افزایش قدرت معیشت، درآمد، اشتغال و رفاه و قدرت تأمین مسکن است که به طور سیستماتیک موجب کاهش سن ازدواج، افزایش نرخ ازدواج مطمئن و زاد و ولد و بهبود مشکلات جمعیتی نیز خواهد شد. رویکرد واقعی سه جانبه گرایی و حضور دولت در شورای سه جانبه با حضور کارگر و کارفرما فقط به عنوان ناظر قانونی و پرهیز از تعیین حداقل دستمزد اجباری و یا افزایشهای لجام گسیخته دستمزد که عملا ضد اشتغال عمل خواهند کرد. یعنی اگر این اوراق نفتی بتواند کنترل نقدینگی جامعه را در بر داشته باشد عملا میتواند به کاهش معضلات و چالشهای اقتصادی و معیشتی ناشی از رشد نقدینگی کمک کند.
در این زمینه اختلافنظرهای کارشناسی وجود دارد و هنوز هیچ طرحی قطعی نشده است لذا باید صبر کرد و اجازه داد این بحثها در فضای کارشناسی بررسی شده و به نتیجه نهایی برسد؛ طرحی که اکنون مشخص شده به فروش اوراق سلف نفتی باز می گردد. به هر حال تامین کسری بودجه دولت یا از طریق کاهش هزینه ها یا افزایش درآمدهای مالیاتی، فروش سهام و اموال دولت و یا انتشار اوراق بدهی پیش فروش کالاهایی نظیر نفت، در شرایط تحریمی قابل تامین است؟ این روند منطبق با هیچکدام از پاردایمهای اقتصادی موجود نبوده و بیشتر میتوان به تقویت پدیده آنتروپی در اقتصاد تشبیه کرد که همواره در نحوه مدیریت اقتصاد کشور جاری بوده است. در این صورت فضای اقتصادی جامعه به یک ثبات و پایداری نسبی دست پیدا خواهد کرد. با بررسی اقتصاد کلان نه تنها میتوانید تشخیص بدهید که در حال حاضر در چه شرایطی قرار داریم بلکه میتوانید مسیر اقتصادی آینده را نیز حدس بزنید چون که فضای کلان اقتصادی به شدت بر روی بازار سرمایه تأثیر میگذارد.
شاید این روزها از یک سو میشنویم مشکلات اقتصادی ناشی از تفکرات نئولیبرالهای اقتصادی است و از سوی دیگر میگویند علم اقتصاد را نمیشناسید؛ فارغ از اینکه کدام طرف منطقیتر میگوید باید پرسید، اساساً پارادایم مورد قبول هریک، در اقتصاد کشور جاری است؟ ممکن است که شما طرفدار هریک از این پارادایمها باشید اما بالاخره بگویید در چنددهه گذشته حتی از دهه چهل و پنجاه، کدام پارادایم در اقتصاد کشور مسلط بوده است؟ ببینید نکته بسیار مهمی که نباید نادیده گرفت این است که قطعاً هیچ کارشناس و اقتصاددانی نمی تواند منکر مشکلات، چالشها و معضلات حال حاضر در اقتصاد و معیشت کشور شود. وی معتقد است که مشخص نبودن پارادیم حاکم بر اقتصاد جاری در کشور و درک نه چندان علمی از روابط اقتصادی از اساسی ترین چالشهای حاضر است. مشکل دوم به نظرم شاید درک نه چندان علمی از روابط اقتصادی باشد. به عبارت دیگر، برخی روابط بین متغیرها در اقتصاد که به نوعی مبتنی بر یافتههای علمی ریاضی و استنباط آماری است را به درستی دقت نمیکنیم. این استدلال به معنای اتخاذ شیوههای شوک درمانی و قلع و قمع بانکها نیست؛ بلکه باید بانک مرکزی مقتدری ایجاد کنیم که بر رفتار شبکه بانکی نظارت دارای ضمانت اجرا داشته باشد.
