در ابتدای شروع قرن بیست و یکم، از گسترش دامنه اقتصاد در علوم اجتماعی دیگر به عنوان امپریالیسم اقتصاد سایت atlasmarketing تعبیر شدهاست. صندوق جهانی پول اعلام کر ده است ایران حدود یکچهارم هزینههایش را صرف پرداخت حقوق به کارمندانش میکند که این رقم بیشتر از میانگین جهانی است. صندوق بینالمللی پول در ماه مه ۲۰۱۱ نرخ رشد اقتصادی ایران را صفر درصد پیشبینی کرد اما پس از اعتراض ایران این نرخ رشد را به ۲٫۵ درصد افزایش داد که با این وجود هنوز بسیار کمتر از متوسط نرخ رشد جهانی و منطقهای است. موضوع زیرساختهای شهری و روستایی از جمله موضوعاتی است که در بهبود پایداری شاخصههای زیربنایی سهم عمدهای ایفا کردهاست. همچنین نتایج محاسبات مربوط به حساسیت الگو در دهه ۱۳۸۰ نشان میدهد، که در میان حوزههای مختلف، بحرانیترین حوزه پایداری موضوع آب است و بهبود پایداری در شاخصههای این بخش میتواند بیشترین اثر را بر افزایش پایداری کل داشته باشد. همچنین نتایج محاسبات نشان میدهد که با وجود کاهش شدید عدد مربوط به شاخصههای محیطی (زیستبوم، آب و کشاورزی)، با افزایش عدد پایداری کل از ۴۱ درصد در دهه ۱۳۷۰ تا رقم ۵۸ درصد در دهه ۱۳۸۰ مواجه بودهایم. نتایج محاسبات در مورد اقتصاد ایران و در پنج دهه ۱۳۴۰، ۱۳۵۰، ۱۳۶۰، ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ نشان میدهد که، در موضوع فقر و نابرابری تنها در دهه ۱۳۸۰ به پایداری مطلوب دست یافتهایم و هر چند از دهه ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ روند پایداری رو به بهبود بودهاست، اما در دهه ۱۳۷۰ با افت شدید شاخصههای فقر و نابرابری روبرو شدهایم.
البته این عدد بزرگ حقوق و دستمزد دولتیها به همین رقم خلاصه نمیشود و دولت به حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر دیگر حقوق پرداخت میکند. با توجه به عدم کفایت سرمایهگذاری در زیر ساختهای ترابری و عدم نوسازی ناوگان ترابری زمینی و هوایی در دهههای گذشته، در کنار کیفیت و ایمنی پایین وسایل ترابری شهری، جادهای و هوایی که به آلایندگی و افزایش سوانح و حوادث جادهای و هوایی در این بخش منجر شدهاست، نزول پایداری در حوزه ترابری ایران با انتظارات همخوانی دارد. همچنین تغییرات شاخص قیمت دلاری کالاهای وارداتی در تابستان ۱۳۹۹ نسبت به فصل مشابه سال پیش ۴۴٫۱ درصد است که در مقایسه با تورم نقطه به نقطه بهار سال ۱۳۹۹ (برابر با ۳۷٫۲ درصد) حدود ۶٫۹ واحد درصد افزایش داشتهاست. در موضوع انرژی تنها در دو دهه ۱۳۵۰ و ۱۳۸۰ عدد پایداری در وضعیت مطلوبی قرار داشتهاست. ارزش دلاری واردات ایران در سال ۱۳۹۷ برابر با ۴۱٬۲۳۶٬۱۶۸٬۴۴۶ دلار آمریکا بوده که این مقدار در مقایسه با سال ۱۳۹۶ کاهش چشمگیری داشتهاست. گمرک اعلام کردهاست که تجارت خارجی ایران با مجموعه کشورهای عضو اکو در ۸ ماه اول سال ۱۳۹۹ بالغ بر ۲٬۸۱۷٬۳۱۳٬۴۵۱ دلار و معادل ۳ میلیون و ۴۸۱ هزار و ۳۰۴ تن کالا بودهاست.
افزایش شدید سرانه مصرف سوختهای فسیلی، برق و آب همراه با افزایش شدت مصرف آب و انرژی از علل اصلی افت شدید پایداری الگوهای تولید و مصرف در ایران است. از علل مطلوب بودن عدد پایداری در دهه ۱۳۵۰ بهرهوری بالای انرژی به همراه تولید بالای نفت و سرانه پایین مصرف انرژی در این دهه است. کمال، در بهرهوری اقتصادی و رفاه اجتماعی، تضمین نشدهاست. قرن امید: آیا نفت به توسعه اقتصادی ایران کمک کرده یا مانع برپایی دموکراسی شدهاست؟ ثروت، از حیث چگونگی رشد، توزیع و به مصرف رساندن آن موضوع اقتصاد است، نه از حیث آن به این شخص یا آن شخص نسبت دادن. موضوع اقتصاد عبارت است: از ثروت (کالاها، خدمات و منابع) از حیث چگونگی تولید، توزیع و مصرف آن. همچنین ایران برمبنای میزان تولید ناخالص ملی سرانه (GDP per capita) که از اصلیترین معیارهای توسعهیافتگی است، در سال ۲۰۲۱ با سرانهٔ ۱۳،۱۱۶ دلار آمریکا در رتبه ۱۲۱ جهان از میان ۱۹۹ کشور موردبررسی بانک جهانی، جای گرفتهاست. همچنین بنابر گزارشی که مؤسسه کردیت سوئیس منتشر کردهاست، میانگین دارایی هر فرد در ایران ۴٬۷۷۹ دلار آمریکا بهازای هر بزرگسال بالای ۱۸سال است که از این لحاظ در میان ۱۷۴ کشور موردبررسی در سال ۲۰۱۸، در رتبه ۱۱۹ جهان قرار گرفتهاست.
با این حال، معیارهای غیر پولی برای ارزیابی سیاستها کاربرد محدودی دارند. تحلیل هزینه-فایده اغلب توسط سازمانها برای ارزیابی مطلوبیت یک سیاست، یک طرح اقتصادی یا طرح سرمایهگذاری استفاده میشود. تحلیل هزینه-فایده یا تحلیل فایده-هزینه روشی نظاممند برای تخمین زدن نقاط قوت و ضعف آلترناتیوهایی است که معاملات، فعالیتها یا ملزومات کارکردی یک کسب و کار را برآورده میکنند. در استفاده از این تحلیل بهتر است هزینهها به دلیل دادههای به نسبت فراوانی که در بازار دارند، بهطور کامل در تجزیه و تحلیل هزینه-فایده نشان داده شوند. در طول دهه ۱۳۵۰ مدرن و صنعتی شدن جامعه ایران که بهطور سنتی جامعهای کشاورزی بود قابل توجه بود. گفته شدهاست که تحلیل مدرن هزینه و فایده مسائلی از قبیل حذف سرب از بنزین را اجبار میکند، از احداث دو سد پیشنهادی در بالا و پایین گراند کانیون بر روی رودخانه کلرادو جلوگیری میکند. بخش عمدهای از صادرات در ایران بر پایهٔ صادرات نفت و گاز است. بر اساس گزارشی در اردیبهشت ۱۳۹۷، میانگین حقوق کارمندان دولت حدود ۲ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان است. را به این جمع اضافه کنیم، دولت درمجموع به حدود ۸٬۵ میلیون نفر حقوق میدهد که این شمار حدود ۳۵ درصد شاغلان ایران هستند. 4 وارد نشدهاست. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
توماس کارلایل تاریخدان انگلیسی اصطلاح «دانش کسلکننده» را به عنوان صفتی طعنهآمیز برای اقتصاد کلاسیک وضع کرد، که در این زمینه بیشتر به تحلیل بدبینانه مالتوس ارتباط پیدا میکرد. اقتصاد سیاسی نام سنتی این رشتهاست که آنتوان دو مونکرتین نخستبار آن را عنوان کتاب خود ساخت. کانون توجه دانش اقتصاد بر این است که عوامل اقتصادی چگونه رفتار و تعامل میکنند و اقتصادهای مختلف چگونه کار میکنند. اقتصاد ایران یکی از معدود اقتصادهای بزرگ است که در جریان بحران مالی ۲۰۰۷-۲۰۰۹ بهطور مستقیم لطمه ندید. در موضوع آموزش، هرچند پایداری بهطور متناوب در نیم قرن گذشته در حال بهبود و افزایش بودهاست اما بجز دهه ۱۳۸۰ که عدد پایداری اندکی از ۵۰ درصد فزونی یافتهاست، هیچگاه وضعیت مطلوبی در این حوزه مشاهده نشدهاست. مقصود از «ثروت» جنبه مالت و ارزش کالاها و خدمات است، نه جنبه عینیت اموال؛ بنابرین ثروت از نظر ارزشمند بودن و مالیت موضوع اقتصاد است. در موضوع پایداری زیستبوم (اکوسیستم و منابع طبیعی) نه تنها هرگز وضعیت مطلوبی در نیم قرن گذشته مشاهده نشده، بلکه وضعیت پایداری همواره در حال نزول و بدتر شدن بودهاست. میتوان چنین استدلال کرد که این عامل همواره یکی از دلایل عمده کاهش شاخص پایداری کل در ایران بودهاست و در صورت حفظ روندهای موجود، در آینده نیز، تخریب زیستبوم در ایران به بدتر شدن وضعیت پایداری کل خواهد انجامید.
بر اساس نتایج مطالعه ارزیابی ساختار اقتصاد ایران با رویکرد توسعه پایدار که از طریق یک الگوی پیشنهادی بر اساس مفهوم توسعه پایدار ارائه شده، جهت شناسایی و محاسبه شاخصههای توسعه پایدار در ایران بر اساس چارچوب دستهبندی موضوع- زیر موضوع، مطالعه ایی اسنادی، پیمایشی و محاسباتی با استفاده از بالغ بر ۸۰ شاخصه پایداری توسعه انجام گرفتهاست. در این رویکرد تحلیل هزینه-فایده و ارزیابی دقیق اثرات زیستمحیطی را ارائه میشود. تحلیل هزینه-فایده با بررسی نسبت مزایا به هزینهها هر طرح، آن طرح را با دیگر طرحها مقایسه میکند و این امکان را میدهد تا طرحها را بر اساس نسبت هزینه و فایده رتبهبندی کنیم. اتحادیه تولیدکنندگان کاشی و سرامیک پاکستان به دفتر درآمدهای فدرال اعلام کردهاست که بر اساس اسناد گمرکیشان، هر ماه حجم قابل توجهی کاشی و سرامیک ایرانی وارد پاکستان میشود، و حجم بسیار بیشتری از سرامیکهای ایرانی نیز به صورت قاچاق و بدون مجوز وارد پاکستان میگردد، این اتحادیه به دفتر درآمدهای فدرال پاکستان اعلام کردهاست که، واردکنندگان در ماه مارس ۲۰۱۴، بیش از ۳٫۲ میلیون متر مربع کاشی و سرامیک از ایران وارد کردند، که بیشترین میزان واردات کاشی و سرامیک به پاکستان از یک کشور بودهاست.
↑ روزنامه اطلاعات بینالمللی چاپ لندن شماره ۴۶۴۲ / ۱ ژوئیه ۲۰۱۴ /۱۰ تیر ۱۳۹۳ صفحهٔ ۳. 10 وارد نشدهاست. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). اما اقتصاددانان در اواخر قرن نوزدهم واژه «اقتصاد» (به انگلیسی: economics) را به عنوان فرم کوتاهتر «علوم اقتصادی» (به انگلیسی: economic science) پیشنهاد کردند تا از دلالت ضمنی این واژه بر منافع سیاسی محدود جلوگیری کرده باشند و همچنین به این واژه صورتی مشابه واژگان دیگر علوم مانند «ریاضیات» (به انگلیسی: mathematics)، «اخلاق» (به انگلیسی: ethics) و مانند آنها ببخشند. این سنت تا قرن نوزدهم ادامه یافت، چنانکه جان استوارت میل کتابش را تحت عنوان «مبانی اقتصاد سیاسی» و دیوید ریکاردو تحت عنوان «اصول اقتصاد سیاسی و مالیت ستانی» نوشت. در یکی دو دهه اخیر برخی از اقتصاددانان برای تأکید بیشتر بر پایدار نگاه داشتن محیط زیست شاخه اقتصاد محیط زیست تأسیس کردهاند و نیز مطالعاتی را در زمینه اقتصاد بومشناختی (به انگلیسی: Ecological economics)صورت دادهاند. ژان باپتیست سه در ۱۸۰۳، همزمان با جدا کردن علم اقتصاد از کاربرد آن در سیاستگزاری عمومی (به انگلیسی: public policy)، آن را به عنوان علم تولید، توزیع و مصرف ثروت تعریف میکند.
